Alevilik ve Etkileşim İçine Girdiği Kültürel Yapılar Açısından Pervane Kavramının İrdelenmesi

Pervane kavramı halk ve divan edebiyatlarında kullanılan önemli bir mazmun olmasınınyanında, Anadolu’ya has “Bâtıni” temelli inanç sistemlerinin aktarım için ihtiyaç duyduğuifade gücüne sahip bir sembol olarak dikkat çekmektedir. Pervane kavramının bu edebive Bâtıni kökler temel alınarak irdelenmesi Alevilik, Bektaşilik ve onlarla tarihsel temeldeetkileşim kurmuş Mevlevilik gibi inanç sistemlerinin anlam dünyasının daha derinlemesineanlaşılmasını sağlarken, semah ve semâ gibi ibadet geleneklerinin nasıl bir kültürel bağlamüzerine yapılandığının daha rahat anlaşılmasını da sağlayacaktır. Pervane kavramınınsemah ve semâ ibadetleri kapsamındaki kullanım özellikleri, bu ibadetlerin arka planındayer alan felsefi yaklaşımlarla yoğun bir ilişki kurmaktadır. Bu yönüyle pervane kavramınınincelenmesi, vahdet-i mevcut felsefesi ile semah kavramının bağlantılarının irdelenmesineyardımcı olurken aynı zamanda vahdet-i vücûd felsefesi ile de semâ kavramının bağlantılarınındaha detaylı şekilde irdelenmesine olanak sağlayacaktır. Böylelikle pervane kavramının ışığıaltında, edebiyat, müzik ve din ekseninde Anadolu insanının kültürel kimliğine, din ve tanrıalgısına ilişkin çok değerli bilgilere ulaşmak mümkün olacaktır.Anahtar Kelimeler: Pervane, devir, vahdet, vahdet-i vücûd, vahdet-i mevcut, pervaz