Ahiliğin Balkanalara Geçiş Yolları

          ÖZET          Makalede Ahîlik’in bazı özellikleri, Osmanlı Devleti’nin kuruluşunda ve Balkanlar’a geçmesi sırasında ahîlerin destekleri araştırılmıştır. Ayrıca Ahîlik’in Balkanlar’a yerleşmesi ve yayılması incelenmiştir.           Orta Çağ’da Anadolu ve Balkanlar’da tolumun bir çok alanında etkin olan ahîlik,   konumuzu oluşturmaktadır. Anadolu‘nun Türk toprağı olmasında önemli pay sahibi olanlar arasında dervişlerin özel bir yeri vardır. Anadolu‘nun fethi, İslâmlaşması ve  Osmanlı Devleti‘nin kuruluşu sırasında Türkleri harekete geçiren en önemli noktalardan birisi  tasavvuf  hayatı olmuştur.             Ahîler, şehir ve köylerde memleketin imar ve iskanını, dinî propagandaları yürütmeyi  kendilerine bir görev bilmişlerdir. Derviş sıfatlı bu insanlar uclara veya korunması gereken boş yerlere gelip yerleşmişler ve buraları  bir köy, bir kültür ve tarikat merkezi haline dönüştürmüşlerdir.            Osmanlı’nın ilk devirlerinde, uc beyliklerinin Bizans topraklarındaki fetihleri, sınır bölgelerinde Türk vakıflarının çoğalmasına yardımcı olmuştur.         Osmanlı Devleti’nin kurucusu Osman Bey, bir bölgeyi ele geçirdikten sonra bu ülkeyi nasıl teşkilatlandıracağını ve nasıl yönetmesi gerektiğini ahîlerden ve fakılardan sorardı.                  Gelibolu Rum Valisi Asen‘in üç oğlundan biri, kardeşleriyle geçinemeyerek Osmanlılar‘a sığınmış ve Müslüman olmuştu. Bu hâdise Osmanlılar’ın Avrupa‘da yerleşmesini hızlandırdı. Osmanlıların Rumeli’ye yerleşmesi hem Osmanlı tarihi açısından hem de Avrupa tarihi açısından önemlidir. Türkler Rumeli’ye geçmeseydi, bugün Osmanlı’nın Balkanlar tarihi olmayacak ve Osmanlı Devleti öteki Türkmen beylikleri gibi küçük bir devlet olarak tarihteki yerini alacaktı.            Osmanlıların  fethetmiş  oldukları bölgelerde uyguladıkları bir başka iskân sistemi “Kolonizatôr Türk Dervişleri” denilen bir grup tarafından gerçekleştirildi. Bu dervişlerin  genellikle görevleri, boş toprak bulmak, kendilerine yer ve yurt yapmaktı.            Dervişlerin iskân faaliyetleri sonucunda bölgelerde İslâmiyet yayıldı, diğer bir ifâde ile İslâmlaşma ve Türk  kültürü ile kaynaşma sağlanmıştır. Özellikle uc bölgelerdeki ahîler toprakların genişlemesinde, ihtidâ (İslam’a girme) hareketlerinde ve yeniçeri teşkilatının kuruluşunda etkin görevler üstlenmiştir. Rumeli’nin İslamlaşması’nda derviş gruplarının ve ahîlerin oynadığı rol son derece önemlidir.  Bu gruplar Orta Çağ’da Hıristiyan hukuk sistemi ve adâlet mekânizmasına karşı  yeni bir sosyal adâlet sistemini sunmuşlardır. Düzenli ve  teşkilâtlı  ordularla birlikte veya onlardan önce  fetih hareketlerine  çıkan bu oganize gruplar, kendileri için elverişli mıntıkalara yerleşir, örnek yaşayışları ile  karşı tarafı daha evvel  manen fethederlerdi. Osmanlı padişahları Rumeli’deki fetihlerde,  ahî şeyhleri ile yakın temas halinde olurlar, Rumeli’de Türkleşme-İslâmlaşma ve imar işlerini yürütürlerdi. Ahî teşkilatları köylere kadar uzandıklarından, ticârete hâkim olmanın yanı sıra, kazanılan gelirlerle  sosyal yardımlaşma  müesseselerini  kurarlardı. Bir taraftan balkanlarda Osmanlı Devleti gelişmesini sürdürürken, diğer taraftan kurumlar, sivil örgütler, askerî kurumlar, ahîlik gibi sivil ve dinî örgütler de yerleşmesini sağlamış olurdu.          Anahtar kelimeler:  Osmanlı Devleti, Balkanlar, ahîlik, ahî dervişleri, vakıflar.            ABSTRACT                                                    In this article, some  features in Akhism have been researched  supports of the akhs during the establishment of the Ottoman State and passage to the Balkans. Besides, settlement of the Akhism and  spreading have been examined in Balkans.             Akhism ,which is effective in many areas of society in the middle ages in Anatolia and the Balkans , account for our text. Dervishes have a special location  important shareholders in  being Turkish land of Anatolia. Conquest of Anatolia and İslamization and during the establishment of the Ottoman State, sufism life has become one of the most importent issues which are Turks acting.             Akhs are know aduty for their  the development and the residence of the country, carry out propogandas for religious in  the towns and villages. These people with the title of dervish had indwell at fronties or vacant places that must be protected and  converted into  a village, a cultural center and sectarian center.            During the first years of the Ottoman Empire, conquests of the gentlemen of the fronties (uc beyleri) Byzantium in lands helped to increase the number of Turkish foundations.           Osman Bey, who is founder of the Ottoman State, would asked from akhs and İslamic lawyers (fakılar) that this country how to organize  and  how to manage after he  capture a religion.           One of the three sons of the Gallipoli Greek Cypriot Asen sheltered to the Ottomans owing to unable to keep up with his brothers. This event accelerated  settlement of the Ottoman State in European. That the Ottomans settlement in European is important both in terms of Ottoman history and in terms of European history. If the Turks  did not go to Rumelia, The Ottomans would not be the history of the Balkans today. The Ottoman State, such as other Turkmen principalities (Turkmen Beylikleri) would take his place as a small state.            What the Ottomans have done in the regions which conquered, another settlement system was carried out by the  group named “ colonizar Turkish Dervishes ". Duties of the  this Turkish dervishes ordinarilly found a land and  made  place and motherland this lands.            In regions, as a result of the settlement activities of the dervishes, Islam religion spread. With another expression, ıntegration with Islam and Turkish culture had been  provided. Especially, akhs , who had been in frontier, toke over active tasks, in the expansion of the territory, in being a Muslim (entering Islam) and in the establishment of janissary. In Rumelia's Islamization, behavior of the dervish clumps and manners of the akhs are extremely important. In the middle ages, those groups, who are against Christian juristic system and justice mechanism, put into practice a new system of social justice. These organizations, who are along with regular and organized armies or outgoing conquest movements before armies, conveniently located in the districts and conqerred with İslamic moral people living in the region. Ottoman sultans  became in close contact with akhs dervishes in conquests in Rumelia (Rumeli). Furthermore, Ottoman sultans, in close contact with akhs dervishes, carried out Islamization- Turkization movements and reconstruction works. Akhism organizations, which  up to reached and spread to villages, besides being  dominant commercial, had established welfares institutions with earned incomes. On the one hand, while Ottoman State lasted self development,  on the other hand,  this state provided self settlement with the help of civil and religious organizations , such as  civil organizations, military institutions, akhism.