Din ve Tasavvuf Kültüründe Çilehane Kavramı ve Mekân Özellikleri Açısından Gelibolu Çilehanesi

Anadolu-İslam geleneğinin önemli değerlerinden biri olan tasavvuf kültüründe var olan çeşitli tarikatlara mensup dervişlerin Allah’a yakın olmak, hatta Allah ile tek vücut olmak, dinin gereklerini daha iyi anlamak ve özümsemek için çile çektikleri görülmektedir. Çile çekme ritüeli diğer dinlerde ve dünyanın birçok yerinde yaşayan topluluklarda da benzer şekilde mevcuttur. Çile çekmek için dervişlerin kullandıkları mekânların incelenmesi ile çile çekmeeyleminin tasavvuf açısından daha iyi anlaşılması mümkün olacaktır. Dini mekânlar arasında Anadolu kültürü ve İslam dini içinde önemli bir yeri bulunan çilehaneler ve çilehanelerinmekân özellikleri hakkında yazılı bilimsel kaynakların az oluşu nedeniyle bu çalışmada çilehanelerin mekân özelliklerinin incelenmesi Gelibolu Çilehanesi örneği üzerinde yapılarak bu konuda yazılı bir kaynak oluşturulması amaçlanmıştır. Ünlü “Muhammediye” eserinin yazarı Yazıcıoğlu Mehmed Efendi’nin çile çektiği bir mekân olan bu çilehanenin yapılan rölöve çalışması ile belgelenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca bu çalışmada, Türkiye’de bulunangerek din ve tasavvuf gerekse de mekân özellikleri açısından önemli birkaç çilehanenin de incelemesi yapılarak Gelibolu Çilehanesi’nin özellikleri vurgulanmıştır. Bu amaçla Hacı Bayram Velî Camii Çilehanesi, Somuncu Baba Çilehanesi, Hacı Bektaş Veli Çilehanesi ve Yunus Emre Çilehanesi literatür araştırmaları sonucu incelenen çilehanelerdir. Gelibolu Çilehanesi ise yerinde araştırılmış ve belgeleme çalışmaları yapılmıştır. Doğal bir oluşumun insan eliyle şekillendirilerek bir çile mekânına dönüştürülmesi açısından bu örneğin incelenmesiyle tasavvuf kültüründe çile ve mekân ilişkisinin önemi daha iyi anlaşılacaktır.