Ahıskalı Bektaşî Şeyhi Gâmızî Ali Baba’nın Cerîde-i Gavâmiz’i

Bu makalenin konusu, 19. yüzyılın ikinci yarısında yaşamış olan Ahıskalı Bektaşî şeyhi Hırmendâr Gâmızî Ali Baba’nın risalelerinden biri olan Cerîde-i Gavâmiz’dir. Gâmızî Ali Baba’nın bu risalesinin dışında, Gâmizi’l-‘Acâ’ib isminde diğer bir risalesi, müridi Müderris Kemal Bey’e ithafen yazdığı mektuplardan oluşan Tercümân nâmeleri, bir kısım mektup ve diğer risalelerden birleştirilerek oluşturulan Münşe’ât isimli eserleri mevcuttur. Cerîde-i Gavâmiz için modern bir isim düşünürsek, Sırlar Defteri diyebiliriz. Gâmızî AliBaba eserinde, yaratılış serencamının aşamalarını, eşyanın kendine has durumunu, nefs ve ruhun mahiyetini ve aralarındaki ilişkiyi, meczup olmuş veli kulları ve nihayet harflerin manasını öğrenir. Bu metafizik seyahatinin sonucunda ulaştığı bilgileri sembolik bir dillerisalesinde detaylı bir şekilde ifade eder. Risalenin diğer bir önemli özelliğiyse, bazı kelimelerin tasavvufi ıstılahının yapılmasıdır. Cerîde-i Gavâmiz dili ve üslubu itibariyle mensur bir şathiye olarak değerlendirilebilir. Çünkü hem ilk bakışta müphem ve manasızduran bir takım göstergelere hem de üzerinde düşündükçe derinleşen anlam dehlizlerine sahiptir. Makalenin amacı, kurgusal bir sürek içerisinde aktarılan hikâyeyi aktarabilmek ve sembolleri çözümlemeye çalışmaktır.